พระแม่เมืองแม่แห่งชาติ

พระราชจริยวัตรที่แสดงให้เห็น ความเป็นแม่ผู้ประเสริฐยิ่ง ก็คือการที่รรงพระกรุณาพระราชทาน พระกษิธารา จากพระถันประเทศแกพระราชโอรสพระราชธิดาทุกพระองค์ ตามแบบแผนการเลี้ยงดูบุตรธิดาที่ถูกต้องตามหลักวิชาบริบาลทารก อันเป็นยอมรับและยกย่องทั่วโลก ทั้งนี้ เพราะตระหนักในพระราชหฤทัยอย่างถ่องแท้ว่า อาหารใดๆ ในโลกสำหรับทารกแรกเกิดนั้น มีมีสั่งใดวิเศษสุดเสมอเสมือนหรือยิ่งไปกว่า "น้ำนมมารดา" ซึ่งขอนี้เป็นหลักการตามประเพณีนิยม ของชาวไทยมาแล้ว เป็นเวลาช้านานนับแต่โบราณกาล โดยมีความเชื่อว่า "น้ำนมมารดา" นั้น ย่อมกลั่นมาจากเลือดในอกของแม่ จึงนับได้ว่า สมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ ได้พระราชทานความรักอันยั่งใหญ่แก่พระราชธิดาและพระราชโอรส โดยมิทรงห่วงใยว่า พระสุขภาพหรือพระสิริโฉมจะเสื่อมถอยลง

นอกจาก สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ จะทรงเป็นพระราชมาราผู้ประเสริฐยิ่ง พระราชทานความรักความเมตตาแก่พระราชธิดา และพระราชโอรสในวัยแรกประสูติด้วยการพระราชทาน พระกษีรธารา จากพระถันประเทศ แก่พระราชธิดา พระราชโอรสทุกพระองค์แล้ว ระหว่างที่รพะราชธิดา พระราโอรส ทรงพระเจริญวัยขึ้นตามลำดับ พระองค์ก็ได้ทรงสละเวลาอภิบาลอบรม และทรงเฝ้าดูพัฒนาการของ สมเด็จเจ้าฟ้าพระราชธิดา พระราชโอรสทุกพระองค์อย่างใกล้แม้พระองค์จะทรงมีพระราชกิจเพื่อราษฎรและเพื่อบ้านเมือง ทั้งในฐานะ "พระอัครมเหสี" ต้องปฏิบัติบำรุงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในฐานะ "แม่บ้าน" ของครอบครัว และต้องทรงประกอบพระราชกรณียกิจในฐานะ "แม่เมือง" เพื่อความอยู่ดีมีสุขของราษฎรทั่วทั้วแผ่นดิน สนองพระบรมราชปณิธานของ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และของพระองค์เอง แต่ก็มิได้เป็นอุปสรรคขัดขวางพระราชภารกิจของพระองค์ในการอภิบาลบำรุงและอนุศาสน์สั่งสอนอบรมพระราชธิดา พระราชโอรสด้วยพระองค์เอง ดังประกฎตามข้อเขียนเกี่ยวกับพระราชจริยวัตรของพระองค์ว่าเมื่อทรงว่างพระราชกิจในตอนเย็นจะเสด็จประทับร่วมโต๊ะเสวยกับพระราชธิดา พระราชโอรส ทรงปลูกฝังอบรมพระมารยาทในการเสวย ทรงควบคุมให้เสวยพระกระยาหารที่มีคุณค่ามีประโยชน์ครบทุกหมู่ เพื่อให้พระราชธิดา พระราชโอรสมีพระสุขภาพพลานามัยแข็งแรงสมบุรณ์พรอมด้วยพระสติปัญญาเฉลียวฉลาด

สมเด็จพรนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ มิได้เป็นพระราชมาดาผู้ประเสริฐยิ่งของพระราชธิดาพระราชโอรส ๔ พระองค์เท่านั้น หากแต่ยังเป็นพระแม่เมืองแม่แห่งชาติ ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐยิ่งแก่อาณาประชาราษฎร์ด้วย

ตลอดระยะเวลา ๔๕ ปี นักแต่ทรงราชาภิเษกสมรส ดำรงพระราชฐานะสมเด็จพระราชินี จนถึง สมเด็จพระบรมราชินีนาถ พระองค์ได้ทรงมุ่งมั่นอุทิศพระองค์ประกอบพระราชกรณียกิจ เฉลิมพระเกียรติคุณแห่งพระบรมราชจักรีวงค์เป็นคุณูปการยิ่งใหญ่แก่ประเทศชาต และพระเกียรติคุณขจายจรไปทั้งในประเทศและนานาประเทศ ทรงนำเกียรติยิ่งใหญ่มาสู่ประเทศไทย

ด้วยน้ำพระราชหฤทัยเปี่ยมด้วยพระเมตตาคุณและพระกรุณาคุณและพระกรุณาคุณ ด้วยพรปรีชาสามารถปราดเปรื่อง ด้วยพระวิริยอุตสาหะอันแรงกล้า มีพระราชศรัทธาแน่วแน่ที่จะบำรุงรักษาอาณาประชาราษฎร์ให้อยู่ร่มเย็นเป็นสุขถ้วนทั่ว สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้ทรงดุทิศพระองค์บำเพ็ญพระราชกรณียกิจนานัปการเพื่อประโยชน์สุขของทวยราษฎร์ เช่น พระราชทานการศึกษาแก่เยาวชนและประชาชนในท้องถิ่นชนบท